Hulpmiddelen

Bij de aftrek van uitgaven voor hulpmiddelen geldt als wettelijke voorwaarde dat ze ‘van zodanige aard zijn dat zij hoofdzakelijk door zieke of invalide personen worden gebruikt’. Ook aanpassingen die aan deze voorwaarde voldoen, gelden als hulpmiddelen.

De rechter heeft bepaald dat de wettelijke term ‘hoofdzakelijk door zieke of invalide personen gebruikt’ betekent dat ze voor 70% of meer gebruik worden door mensen met een handicap of ziekte. Algemeen gebruikelijke spullen zijn daardoor niet aftrekbaar. Ook niet als u ze wel speciaal vanwege uw handicap of ziekte hebt aangeschaft. De kosten voor een thermostaatkraan, solarium, vaatwasser, bed met een beweegbare bodem, speciale crème, zeep of shampoo, een paniekzender of een elektrische fiets zijn daardoor niet aftrekbaar. Uitgaven voor een mobiele telefoon, meubilair en computer zijn niet aftrekbaar als zorgkosten. Ook uitgaven voor een elektrisch verstelbare bedbodem en airconditioning zijn niet aftrekbaar.

Maar: hebt u kosten gemaakt voor het aanpassen van dergelijke hulpmiddelen en gaat het om aanpassingen die noodzakelijk zijn vanwege uw ziekte of beperking, dan zijn de kosten voor die aanpassingen wel weer aftrekbaar.

In principe zijn de kosten voor hulpmiddelen die voor meer dan 70% door mensen met een handicap of ziekte gebruikt worden dus aftrekbaar als zorgkosten. Helaas heeft de wetgever veel hulpmiddelen vervolgens weer uitgezonderd van de aftrek.

Wel aftrekbaar
Niet aftrekbaar
Afschrijven of in één keer aftrekken
Aanpassingen

Wel aftrekbaar

Voor hulpmiddelen die nog wel aftrekbaar zijn, gelden de volgende regels.

• Is de vergoeding vanuit uw basisverzekering of uw aanvullende verzekering aan een maximum gebonden, dan kunt u alleen de meerkosten aftrekken als zorgkosten. Het moet dan wel gaan om meerkosten die noodzakelijk zijn voor een goed functionerend hulpmiddel. Meerkosten omdat u graag een mooier hulpmiddel wilt, of bijvoorbeeld een andere kleur, zijn niet aftrekbaar. Voor pruiken en haarwerken bij kaalheid vanwege een medische aandoening of een medische behandeling geldt bijvoorbeeld een maximale vergoeding van € 457,50 vanuit de basisverzekering (in 2022). Is uw pruik duurder en hebt u hiervoor geen aanvullende verzekering, dan komen die meerkosten voor uw eigen rekening. Die kosten zijn aftrekbaar als het gaat om meerkosten voor een gewone pruik die goed past – en dus niet als het gaat om meerkosten voor een luxe pruik die u mooier vindt.
• Uitgaven voor bruggen die uw tandarts of orthodontist aanbracht (inclusief de bijbehorende kronen of implantaten), worden aangemerkt als hulpmiddelen en zijn daardoor aftrekbaar. Dat geldt overigens niet voor kronen op zich – die zijn aftrekbaar als geneeskundige hulp.
• Huurde u een hulpmiddel waarvan de kosten aftrekbaar zijn, dan is ook die huur aftrekbaar.
• Als de kosten voor een hulpmiddel aftrekbaar zijn, dan zijn ook de kosten voor het gebruik van dat hulpmiddel aftrekbaar. Denk aan stroomkosten of kosten voor onderhoud, reparaties en verzekeringen. U moet al deze kosten natuurlijk wel goed kunnen onderbouwen.

Door chemotherapie ben ik volledig kaal geworden. Ik ben nog jong, ik wil er goed uitzien. De pruiken die de zorgverzekeraar vergoedt komen echt niet in aanmerking. Om mijn leven weer op te pakken heb ik een pruik nodig die niet van echt te onderscheiden is. Die zijn veel duurder. Kan ik die meerkosten aftrekken?

Dat is niet zeker. De uitgaven voor een pruik die u draagt om de gevolgen van een medische behandeling te compenseren komen in principe wel voor aftrek in aanmerking. Zo’n pruik is namelijk een medisch hulpmiddel. Maar de kosten moeten ook op u ‘drukken’. Dat betekent dat ze noodzakelijk zijn voor uw gezondheid. De kosten voor een gewone pruik zijn dus zeker aftrekbaar. U wilt een luxer model, omdat u anders niet goed mee kunt doen in uw sociale omgeving. Dat is een goed argument. Het gaat hier om uw psychische welbevinden en om uw maatschappelijke participatie. Maar hoe luxer het model dat u koopt, hoe eerder de Belastingdienst kan zeggen dat het hier niet gaat om een medische noodzaak. Het is niet duidelijk waar precies de grenzen liggen. De belastingrechter heeft zich hier nog niet over uitgesproken.

Ik draag een alarmsysteem. Als ik een epileptische aanval voel aankomen, kan ik met één druk op de knop een seintje geven aan de zorgcentrale, zodat ze me snel kunnen komen helpen. Mijn zorgverzekeraar vergoedt dit niet. Kan ik de kosten hiervoor aftrekken?

Ja, dat kan. Het alarmsysteem dat u gebruikt is speciaal ontworpen voor mensen met epilepsie. U draagt de kosten zelf. U voldoet dus aan alle voorwaarden voor de aftrek.

Op advies van mijn oogarts heb ik een speciale bril aangeschaft, met gele glazen. Die bril dient om te voorkomen dat mijn toch al slechtziende ogen nog verder achteruitgaan. Zijn de kosten voor deze bril aftrekbaar?

Ja, dat zijn ze. Het gaat niet om een gewone bril ‘op sterkte’, maar om een medisch noodzakelijk hulpmiddel, dat alleen wordt voorgeschreven aan mensen met uw oogaandoening. De rechter heeft bepaald dat kosten voor deze brillen aftrekbaar zijn als zorgkosten.

Ik heb ernstig COPD en ben 24 uur per dag afhankelijk van extra zuurstof. Via de verzekeraar krijg ik een zuurstofconcentrator die de zuurstof uit de lucht haalt en concentreert, zodat ik extra zuurstof binnen krijg. Dat is een koffergrote kast die elektrisch wordt gevoed. Voorheen kreeg ik de stroomkosten 100% vergoed door de zorgverzekeraar. Deze regeling is omgezet naar een standaardvergoeding van € 0,85 per dag. Dat dekt lang niet alle stroomkosten! Kan ik de extra kosten aftrekken?

Ja, dat kan. Het gaat om een hulpmiddel dat alleen gebruikt wordt door mensen met een ziekte of beperking. Zo’n hulpmiddel zou aftrekbaar zijn als het voor uw eigen rekening kwam. In dat geval zijn ook de kosten voor het gebruik aftrekbaar. U moet die extra kosten wel kunnen aantonen. Bijvoorbeeld via uw slimme meter, als die het apparaat herkent. Hebt u geen slimme meter of herkent die meter uw zuurstofconcentrator niet, dan kunt u een apart stroommetertje tussen de stekker en het stopcontact zetten. U weet dan precies hoeveel stroom uw apparaat gebruikt. Stel, uw apparaat gebruikt € 1,35 per dag aan stroom. Dan komt er elke dag € 0,50 voor uw eigen rekening. Op 365 dagen per jaar betaalt u dus € 182,50 zelf. Die kosten kunt u aanmerken als zorgkosten en bij uw aftrek meerekenen.

Niet aftrekbaar

De volgende hulpmiddelen zijn niet aftrekbaar.

• Hulpmiddelen die ‘in het pakket’ zitten bij uw zorgverzekeraar (Zorgverzekeringswet) of bij de gemeente (Wmo) zijn niet aftrekbaar. Ook niet als u ze zelf heeft gekocht, zonder aanspraak te maken op een vergoeding of een verstrekking.
• Eigen betalingen, eigen bijdragen of eigen risico’s voor hulpmiddelen die u krijgt (of had kunnen krijgen) van uw zorgverzekeraar of van de gemeente zijn niet aftrekbaar. Ook niet als die eigen bijdrage zo hoog is, dat u ervoor hebt gekozen om een hulpmiddel zelf te kopen.
• Eenvoudige hulpmiddelen ter ondersteuning van het gezichtsvermogen zijn niet aftrekbaar. Denk aan een bril, contactlenzen en vloeistoffen.
• Hulpmiddelen ter ondersteuning van het lopen zijn niet aftrekbaar. Denk aan elleboogkrukken, gipssteunen, looprekken, okselkrukken, onderarmschaalkrukken, rollators of loophulpen met drie of vier poten.
• Rolstoelen en scootmobielen zijn niet aftrekbaar. Ook de kosten voor stroomverbruik, verzekeringen, onderhoud en reparaties aan elektrische rolstoelen en scootmobielen zijn niet aftrekbaar. Maar kosten voor hulpmiddelen die aan uw rolstoel worden toegevoegd (zoals de Minitrac) zijn wel aftrekbaar.
• De kosten voor woningaanpassingen zijn niet aftrekbaar. Ook verhuiskosten zijn niet aftrekbaar.
• Extra stookkosten zijn niet aftrekbaar, ook niet als u aantoonbaar extra stookt vanwege uw ziekte of beperking.

Gehandicaptenvoertuigen
Ook de kosten voor gehandicaptenvoertuigen (zoals de Canta) zijn niet aftrekbaar. Tot nu toe stond Meerkosten.nl op het standpunt dat deze kosten wel aftrekbaar zouden moeten zijn, omdat deze voertuigen speciaal voor mensen met beperkingen gemaakt worden, ze een eigen wettelijke status hebben en ze vrijwel uitsluitend door mensen met een beperking gebruikt worden. Maar sinds kort gaat de belastingrechter mee in het argument van de Belastingdienst, dat gehandicaptenvoertuigen ook veelvuldig (in ieder geval voor meer dan 30%) gebruikt worden door mensen zonder beperkingen. De rechter vindt daarom dat gehandicaptenvoertuigen ‘algemeen gebruikelijk’ zijn en niet voor aftrek in aanmerking komen.

U kunt de afschrijving van de Canta wel meenemen bij de berekening van uw totale vervoerskosten. Zijn die totale kosten hoger dan die van een vergelijkbare ander zonder beperkingen, dan komt u mogelijk in aanmerking voor de aftrek van kosten voor leefvervoer.

Mijn vrouw heeft epilepsie. Ze heeft al meerdere aanvallen gehad. Om te voorkomen dat er ongelukken gebeuren, hebben we voor haar een elektrische driewielfiets gekocht, met aanvaldetectie. Alles op maat voor haar gemaakt. De gemeente wil de fiets niet vergoeden omdat ze tot nu toe nog geen aanval heeft gehad op de fiets. Maar dat willen wij natuurlijk niet afwachten. Kan ik de kosten voor die fiets aftrekken als zorgkosten?

Gedeeltelijk. Een driewielfiets voor volwassenen wordt vrijwel alleen gebruikt door mensen met een beperking. In principe is hier dus aftrek voor mogelijk. Maar alleen noodzakelijke kosten zijn aftrekbaar. Dat betekent dat u rekening moet houden met twee dingen:

1. Luxe toevoegingen kunt u niet aftrekken. In dit geval kan de elektrische aandrijving van de fiets als ‘luxe toevoeging’ gezien worden. De meerkosten voor de elektrische aandrijving kunt u daardoor niet aftrekken.
2. Kosten die u bespaart door het gebruik van het hulpmiddel moet u in mindering brengen. Het besparingsmotief houdt in dat uw vrouw door de aanschaf van deze driewieler kosten bespaart voor een gewone fiets. Die kosten moet u in mindering brengen op de aftrek.

Kortom: alleen wat die driewieler zonder elektrische aandrijving méér kost dan een gewone fiets van vergelijkbare kwaliteit is aftrekbaar.

Ik ben goed gezond, kom nooit bij een dokter. Maar mijn gehoor gaat steeds verder achteruit. Ik ben in 2021 naar een audicien gegaan, heb een gehoortest gedaan en vervolgens een hoorapparaat aangeschaft. Een dure grap. Het apparaat kostte € 1.100. Ik kreeg van de verzekering maar € 440 vergoed. De rest kwam voor mijn eigen rekening: € 660. Kan ik die aftrekken?

Helaas niet. Uw zorgverzekering vergoedde om twee redenen niet het volledige bedrag.

• Er geldt bij hoorapparaten een wettelijk verplichte eigen bijdrage van 25%. In uw geval is dat € 275. Deze kosten kunt u niet aftrekken.
• De kosten van hoorapparaten vallen onder het verplichte eigen risico in de zorgverzekering. Omdat u verder geen zorgkosten hebt gemaakt in 2021, is uw volledige eigen risico van € 385 opgegaan aan dit hoorapparaat. Ook dit eigen risico is niet aftrekbaar.
• In totaal komt dus € 275 (eigen bijdrage) + € 385 (eigen risico) = € 660 voor uw eigen rekening. Deze kosten zijn niet aftrekbaar als zorgkosten.

Maar ik begreep dat je de extra kosten van een hoorapparaat wel kunt aftrekken. Hoe zit dat?

Dat klopt. Maar dan gaat het alleen om de extra kosten voor een apparaat dat duurder is dan wat uw zorgverzekeraar vergoedt. De meerprijs mag bovendien alleen te maken hebben met functionele eisen: beter horen of beter dragen. Dus niet met een mooie kleur of een luxe afwerking. Een voorbeeld. Stel, u had een apparaat gekozen dat € 1.300 kost, omdat u met dat apparaat toch net iets beter kunt horen. Maar uw zorgverzekeraar vergoedt maar tot een bedrag van € 1.100 (vóór de aftrek van de 25% eigen bijdrage en het eigen risico). In dat geval zou u de méérkosten van € 200 wel kunnen aftrekken.

Gemak dient te mens. Zeker als je een handicap hebt, zoals ik. Daarom maak ik graag gebruik van gadgets die je leven comfortabeler maken. Ik heb bijvoorbeeld een robot die mijn huis stofzuigt. Die zoemt zachtjes door mijn huis, zuigt de boel, leegt zichzelf als dat nodig is en houdt zelf in de gaten of ‘ie weer opgeladen moet worden. In de tuin scharrelt ook zo’n apparaat rond, om het gras te maaien. Scheelt behoorlijk in de kosten voor huishoudelijke hulp, want zelf kan ik dat allemaal niet. Kan ik de aanschaf van deze hulpmiddelen aftrekken?

Helaas niet. De Belastingdienst beschouwt deze technische snufjes als ‘algemeen gebruikelijk’. Ze worden niet alleen gebruikt door mensen met een handicap of ziekte, maar ook door anderen. Daardoor zijn de kosten niet aftrekbaar.

Jammer! Ik overweeg namelijk de aanschaf van een robotarm, die mij helpt met eten. Ik verwacht niet dat mijn verzekeraar hiervoor gaat betalen. Kan ik die kosten ook niet aftrekken?

Toch wel. De kosten voor zorgrobots, die alleen door mensen met een handicap of ziekte gebruikt worden of die een elementaire lichaamsfunctie vervangen (zoals in uw geval een arm), zijn namelijk wél aftrekbaar.

Afschrijven of in één keer aftrekken

U hoeft een hulpmiddel over het algemeen niet af te schrijven. U mag de kosten dus in één keer aftrekken, ook als het gaat om grote bedragen. Daarbij geldt wel als eis dat het hulpmiddel als het eenmaal gebruikt is, geen handelswaarde meer heeft. Dat is over het algemeen het geval als de hulpmiddelen specifiek op maat zijn gemaakt of zijn aangepast aan uw situatie.

Heeft een hulpmiddel nadat u het in gebruik hebt genomen nog wel handelswaarde, dan moet u het afschrijven. Daarbij geldt over het algemeen een termijn van vijf jaar, met een restwaarde van 10%.

Ik heb thuis een speciaal elektrisch verstelbaar hoog-laagbed. Dat bed is vergoed via de zorgverzekering. Maar ik logeer elke maand een week bij mijn zus, dus daar heb ik ook zo’n bed nodig. De verzekering vergoedt dat niet. Kan ik zo’n bed zelf aanschaffen en de kosten aftrekken?

Ja, dat kan. Het gaat namelijk om een hulpmiddel dat voor 70% of meer door mensen met een ziekte of beperking wordt gebruikt. Zo’n bed gaat jaren mee en houdt al die tijd ook handelswaarde. Daarom moet u het afschrijven. Alleen de afschrijving is dan aftrekbaar.

Aanpassingen

De kosten voor veel hulpmiddelen zijn niet aftrekbaar. Maar als uw spullen (hulpmiddelen of gewone gebruiksvoorwerpen) aangepast moeten worden vanwege uw handicap of ziekte, dan zijn die kosten voor die aanpassingen wel aftrekbaar. Het moet dan wel gaan om aanpassingen die voor meer dan 70% door mensen met een handicap of ziekte gebruikt worden.

Lees meer over de aftrek van kosten voor aanpassingen.

Alle informatie in deze rubriek gaat over het belastingjaar 2022. U kunt aangifte inkomstenbelasting over dat jaar doen vanaf 1 maart 2023.